Meidenvenijn in groep 5 en 6: Hoe ga je om met gedoe in de klas?

Het is dinsdagochtend en de schooldag is nog maar net begonnen, maar juf Sanne voelt meteen dat er iets speelt. Drie meisjes staan dicht bij elkaar, giechelend en fluisterend, terwijl Lotte er wat verloren bijstaat. Ze hoort bij het groepje, maar wordt duidelijk buitengesloten. Juf Sanne had hen net gevraagd samen te werken, maar het lijkt erop dat Lotte niet echt mee mag doen. Wanneer de opdracht klaar is, loopt Lotte met gebogen hoofd terug naar haar plek. Juf Sanne ziet het gebeuren en vraagt zich af: ‘Hoe doorbreek ik dit meidenvenijn en zorg ik dat Lotte zich weer veilig voelt in de groep?’

Wat is meidenvenijn?

Meidenvenijn begint vaak in groep 5. Regelmatig denken leerkrachten dat dit gedrag al eerder begint, maar de echt venijnige, onderhuidse manipulatie komt meestal pas wanneer kinderen zich bewust worden van de sociale verhoudingen. Het begint met kleine spanningen en rivaliteit tussen meisjes. Ze sluiten elkaar uit, fluisteren achter elkaars rug om, vriendinnetjes spelen plotseling niet meer met elkaar en geheime briefjes circuleren door de klas. Hoewel dit gedrag soms onschuldig lijkt, kan de impact groot zijn. 

Meisjes ontdekken hoe belangrijk hun sociale positie in de groep is. Buitensluiten wordt een manier om eigen onzekerheden te maskeren en de eigen plek in de groep te versterken ten koste van anderen. Kinderen zoals Lotte voelen zich dan erg onzeker en alleen.

In deze ontwikkelingsfase worden vriendschappen belangrijker en leren ze hoe ze invloed kunnen uitoefenen binnen een groep. Hierdoor kunnen ze subtiele gedragingen vertonen die leiden tot het buitensluiten van anderen en het ontstaan van meidenvenijn.

De impact van meidenvenijn op de sociaal emotionele ontwikkeling

Tijdens deze ontwikkelingsfase vergelijken kinderen zich met hun klasgenoten. Meisjes zijn vaak zeer gevoelig voor hun plek in de groep. Ze vragen zich af: “Hoe maak ik mij aantrekkelijk voor de groep en word ik geaccepteerd?” 

Een halt toeroepen aan groepsvorming is een natuurlijke drang, maar is nog nooit succesvol gebleken. Wat wel helpt, is uitleggen wat er gebeurt en dat iedereen zich in deze fase onzeker voelt. Deze openheid helpt kinderen zichzelf en elkaar beter begrijpen.

Praktische tips voor in de klas

• Open gesprek: Stimuleer open gesprekken over gevoelens en ervaringen in de klas. Laat leerlingen delen wat ze meemaken en hoe zij zich daarbij voelen.

• Empathie ontwikkelen: Moedig kinderen aan om zich in anderen te verplaatsen. Dit kan door bijvoorbeeld rollenspellen te gebruiken waarin ze verschillende perspectieven ervaren.

• Vriendschappen bevorderen: Organiseer activiteiten waarbij kinderen met verschillende klasgenoten kunnen samenwerken. Dit helpt om bruggen te bouwen en nieuwe vriendschappen te stimuleren.

• Erkenning van gevoelens: Laat kinderen weten dat hun gevoelens belangrijk zijn. Zeg bijvoorbeeld: “Het is heel normaal om je soms buitengesloten te voelen. Laten we er samen over praten.”

Hoe bevestiging de veerkracht van kinderen versterkt

Wanneer kinderen zich onzeker voelen, hebben ze bevestiging nodig. Zeg tegen hen dat ze goed zijn zoals ze zijn. Dit helpt hen niet alleen om zich beter te voelen, maar ook om veerkracht te ontwikkelen in sociale situaties. In Lotte’s geval kan een simpele opmerking zoals, “Je doet het geweldig, Lotte! Je bent altijd zo vriendelijk,” een wereld van verschil maken. Door begrip te tonen, erken je hun emoties en leer je ze met deze gevoelens om te gaan.

Empathie en verbinding: De sleutels tegen meidenvenijn

Meidenvenijn kan de sfeer in de klas ongemerkt bepalen. Als leerkracht zie je vaak hoe de dynamiek in de groep verandert, hoe kinderen zich terugtrekken of buitengesloten voelen. Door een veilige omgeving te creëren, waar kinderen hun emoties mogen uiten en zich gehoord voelen, kan de sfeer in de klas verbeteren. Dit begint met het geven van aandacht aan elk kind, zoals het luisteren naar Lotte’s ervaringen. Een simpele erkenning van haar onzekerheid, zoals “Ik zie dat je je niet fijn voelt. Wil je erover praten?” kan wonderen doen. Juist dat moment van erkenning geeft kinderen de veerkracht om beter met moeilijke situaties om te gaan.

Conclusie

Als we meidenvenijn openlijk bespreken en kinderen laten zien dat we er zijn om hen te steunen, kunnen we er samen voor zorgen dat ze zich weer gezien en geaccepteerd voelen. En dat is waar het uiteindelijk om draait: een klas waarin elk kind de ruimte krijgt om zichzelf te zijn, zonder angst om buitengesloten te worden.

De training ‘Ik ben 9’

Wil je meer leren over hoe je als leerkracht effectief kunt omgaan met meidenvenijn en hoe je de sociaal emotionele ontwikkeling van de kinderen kunt ondersteunen? Meld je aan voor de training ‘Ik ben 9’ en ontdek de specifieke kenmerken van kinderen in de negen-jaarsfase. Na het volgen van de training snap je dat bepaalde gedragingen en veranderingen normaal zijn voor deze leeftijd.

GRATIS ‘Ik ben 9’ emotiekaartjes!

Wil je kinderen woorden leren geven aan hun emoties? Vraag de gratis ‘Ik ben 9’ emotiekaartjes aan en ontdek hoe je kinderen kunt ondersteunen bij het herkennen en uiten van hun emoties tijdens de negen-jaarsfase. De emotiekaartjes kun je in de klas gebruiken om de emotionele ontwikkeling van je leerlingen te bevorderen. Ze zijn onderdeel van de training ‘Ik ben 9’, de online training voor professionals over de ontwikkelingsfase van het kind van 9.